مقدمه: دانش آناتومی به تشخیص و درمان بیماری ها کمک شایانی میکند. مطالعه نسخههای خطی و متون پزشکی طب سنتی نشان میدهد که طبیبان در گذشته آناتومی و فیزیولوژی بدن را به منظور شناخت دقیق بیماریها و یافتن راههای علاج به کار میبردند. هدف از مطالعه حاضر مرورمباحثتشریحیتنهازدیدگاهپزشکان نامی ایرانیو مقایسه تطبیقی با یافتههای آناتومی طب امروزیمیباشد. مواد و روشها: این مطالعه از نوع مروری بود. ابتدا متون معتبر طب سنتی از کتاب قانون و تشریح عبدالوهاب تفرشی، بابهای فی ذکر العظام و القول فی العضلات کتاب هدایه المتعلّمین، مقاله اول و سوم از کتاب تشریح بدن منصوری و گفتار چهارم ذخیرة خوارزمشاهی جرجانی مورد بررسی قرار گرفت. سپس مطالب تشریحی در کتاب آناتومی طب جدید (گری و اسنل) فیش برداری و در نهایت اطلاعات بدست آمده در قالب جداولی دستهبندی و با هم مقایسه گردید. یافته ها: مطالعه متون پزشکی طب سنتی نشان میدهد که طبیبان آن زمان بررسی آناتومی و فیزیولوژی دستگاههای مختلف بدن را پایه علم پزشکی میدانستند و آن را به منظور شناخت دقیق بیماری ها و یافتن راههای برای علاج آنها لازم میدانستند. توضیح مباحث تشریحی نشان دهنده تسلط و دید دقیق طبیبان طب سنتی را نسبت به آناتومی و فیزیولوژی ساختار بدن نشان میدهد. با وجود تشابه بسیار در زمینه آناتومی تنه، در برخی توصیفات آناتومیک نظرات متفاوت بین دو مکتب طب سنتی و پزشکی رایج وجود دارد.
Omidi Azad B. Easy way to learn medicine. Orthopedics and fractures. Tehran. Teimorzadeh publication. 2013; 1-8.
Mansur ibn Muhammad ibn Ahmad. Tashrih-i Badan-i Insan (human anatomy) known as Tashrih - Mansuri. Razavi borghai H. Tehran; International center for dialogue civilizations. 2003; 53-117.
5 Abubakr Rabi ibn Ahmad al-Akhawayni al-Bukhari. Hidayat al-Mutaallimin fi al-Tibb. Jalal Matini. Mashhad, Ferdosi publication. 1992: 17-26.
Abdolvahab Tafreshi MA. Anatomy. Medical History Studies institute. 1914;16-140.
Jorjani SE. zakhire-e kharazmshahi- 1th ed. Tehran, Iranian Academy of Medical Sciences publication; 2001; 35- 74.
Ibn Sina HA. The canon of medicine. Trans: Massoudi AR. Abdolrahman Sharfakandi. Kashan: Morsal Publisher; 2007; 54-108.
Sobotta Atlas of human anatomy 14th edition. Elsevier. Volume 2. 2006; 3-53.
Snell R. Clinical Anatomy by Regions. 9th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; translator:Shirazi R, Esfandiari E. 2012; 54-332.
Dark RL, Vogle AW, Mithell AW. Gray’s anatomy, in alimentary system. 3rd ed. London: Churchill Livingstone; translator: Shirazi R, Esfandiari E. Kazmi S, Karimfar MH. 2015; 70-445.
Khoshzaban F , Haji-Ali-Nil Ni, Karimi M, Jabarvand Behrouz M. Comparative comparisons of anatomy and function of the layers of eye from the perspective of Persian medicine and modern medicine. 2016; 8(26): 125-154.
Arian E, Shariatpanahi SM. A Study on Bone and Neural Anatomy of foot in Traditional Islamic Iranian Medicine (from the Third to the Twelfth Centuries AH). The Second National Congress on Applied Researches in Islamic & Human Sciences, Gorgan, Iran, 2016; 1. https://www.civilica.com/Paper-NCIHAS02-NCIHAS02_006.html.
Dehghanian A, Abedtash H, Faridi P, Shams Ardekani M, Mohagheghzadeh A. Notes on Oradeh Treatise from the Tashrih Al-Abdan Ensan (Anatomy of the Human Body). jiitm. 2010; 1 (2) :127-136
Mohagheghzadeh A, Dehghanian A, Abedtash H, Faridi P, Shams Ardekani M. Notes on Muscles Treatise from the Tashrih Al-Abdan Ensan (Anatomy of the Human Body). jiitm. 2010; 1 (3) :243-250
Tabatabaei SM, kalantar A. An Approach to Anatomy Knowledge in Traditional Medicine Texts. Research in medicine. 2011; 34(2): 79-85.
)